Hallux valgus, czyli paluch koślawy potocznie nazywany halluksem, to wielopłaszczyznowa deformacja obejmująca nie tylko sam paluch, ale często także całe przodostopie. Istotą tej choroby nie jest żadna dodatkowa narośl utworzona z tkani chrzęstnej czy kostnej, lecz zmiana ustawienia kości w obrębie stopy. Charakterystyczny „guz” powstający w okolicy stawu palucha powstaje na skutek wypchania tkanek miękkich (czyli skóry i tkanki podskórnej) przez I kość śródstopia, która odchyla się w kierunku przyśrodkowym. Oprócz licznych deformacji kostnych dochodzi również do zmian w obrębie tkanek miękkich – po stronie przyśrodkowej ulegają one rozciągnięciu i osłabieniu, natomiast po stronie bocznej dochodzi do powstania przykurczu. Hallux valgus najczęściej współwystępuje z płaskostopiem poprzecznym, jest przyczyną powstawania palców szponiastych oraz bunionette (bocznego odchylenia V kości śródstopia). Jest także deformacją dynamiczną, co oznacza, że wraz z upływem czasu ulega nasileniu.

Paluch koślawy to choroba wieloczynnikowa. Jednym z nich jest płeć – aż 90% przypadków dotyczy kobiet, co związane jest z większą wiotkością stawową, a także z rodzajem noszonego obuwia. Zwykle wina zrzucana jest na wysoki obcas, jednak większe znaczenie ma szerokość nosków, która zawsze jest mniejsza w obuwiu damskim niż męskim.  W statystykach uwzględnia się także wrodzone skłonności organizmu. Około 70 % pacjentów przyznaje, że hallux valgus występował również u rodziców lub dziadków, co świadczy nie o dziedziczeniu halluxa, ale o podobnej budowie stopy czy biomechanice chodu, która w konsekwencji prowadzi do powstania palucha koślawego. Ponadto płaskostopie poprzeczne, koślawość pięty, przykurcz ścięgna Achillesa oraz nadmierna uogólniona wiotkość stawowa to także czynniki predysponujące do powstawania omawianej deformacji. Również choroby zapalne (RZS, łuszczycowe zapalenie stawów, dna moczanowa) powodujące uszkodzenia więzadeł i torebek stawowych mogą prowadzić do koślawości palucha.

Hallux valgus to nie tylko problem estetyczny, bardzo często towarzyszą mu też dolegliwości bólowe, co może utrudniać pacjentowi codziennie funkcjonowanie. Lokalizacja i rodzaj bólu mogą być różne, najczęściej występują nad tzw. bunionem, czyli wspomnianym wcześniej „guzem” utworzonym z tkanek miękkich. W tym miejscu zlokalizowany jest największy ucisk obuwia, który często prowadzi do powstawania stanów zapalnych, a podwichnięcie w obrębie stawu śródstopno – palcowego wywołuje ból. Palce młotkowate oraz współistniejące płaskostopie poprzeczne, wywołujące nadmierne obciążenie na II, III i IV głowie kości śródstopia (metatarsalgia), a także nadmierny ucisk nerwów w obrębie przodostopia  również może dawać pacjentowi dyskomfort podczas chodzenia. Jedyną skuteczną metodą na zlikwidowanie deformacji jest leczenie operacyjne!
Inne sposoby takie jak wkładki ortopedyczne, rehabilitacja czy tapy traktowane są wyłącznie jako terapie uzupełniające.

* źródło: Podologia. „Terapia halluksów”, dr Bryłka K., dr n. med. Kołodziejski P.